Pens ampermetre aşağıdaki örnek resimden görüleceği gibi iki kısımdan oluşur. Dijital bir multimetre ile akım sensörünün birleştirilmiş hali olan pens ampermetre oldukça kullanışlı bir elektrik test cihazıdır. İngilizce’de “Clamp Meter” olarak isimlendirilir.
Şekil 1: Genel özellikte bir pens ampermetre
Pens ampermetre kelepçeler sayesinde devamlı bir hattın veya kesintisiz bir elektrik devresinin akımını devreyi kesmeden/bölmeden ölçebilirsiniz. Ayrıca çok yüksek akımları multimetreyle ölçmek mümkün değildir. Pens ampermetre büyük akımları ölçmek için oldukça kullanışlı bir cihazdır. Alt tarafında bulunan problarla da klasik şekilde voltaj ölçümünüzü yapabilirsiniz.
Şekil 2: Pens ampermetre iç kesiti
Pens ampermetrenin endüstriyel tesislerde önemi büyüktür. Tesisteki cihazlarda veya elektrik sisteminde bir sorun varsa eğer çoğu zaman bu sorunu tesis çalışır durumda saptamak gerekir. Bu durumda sistem çalışmaya devam ederken pens ampermetre ile anlık olarak tüm akım ölçümleri kolayca yapılabilir.
Pens Ampermetreler Nasıl Çalışır?
AC Pens ampermetreler, iletkenden akan akımın çevresinde oluşturduğu manyetik akıyı toplamak için kullanılan bir akım trafosu mantığı ile çalışır. Dışı plastik olan kelepçelerin altında ferrit demirden oluşan güçlü ağızlar bulunur. Çevrelediği iletkenden geçen akımın oluşturduğu manyetik alan, sarılmış sekonder sargıyı keser ve orada EMK endükler. Bu EMK, redresörle doğrultulur. Ölçülen analog değer dijital olarak okunabilmesi için çevrildikten sonra pens ampermetrede kullanıcıya yansır.
AC/DC ölçüm yapılabilen pens ampermetrelerde ise hall elemanı kullanılır. Kelepçelerde primer akıma orantılı bir manyetik akım olduğunda, hall elemanı akımı algılar ve çıkış voltajı olarak sonucu verir. Hall elemanı, pens ampermetrelerde giriş tarafında bir akım uygulandığında, çıkış tarafındaki akım ve manyetik alan ürünü ile orantılı bir gerilim üretmek için kullanılan yarı iletkendir. Yine iç devrelerdeki dönüştürücülerden sonra kullanıcıya akım sonucu yansır.
Şekil 3: Soldaki akım trafosu, sağdaki hall elemanı ile çalışan bir pens ampermetredir. Akım trafosu mantığı ile çalışan kelepçeler sıkıca kapanmış durumdadır. Sağdaki kelepçelerin arasında bulunan hava boşluğuna hall elemanı konulmuştur.
Pens Ampermetre İle Ölçüm Nasıl Yapılır?
1- Mümkünse sistemin gücünü ilk sıcaklığında çalışmamak için kesin.
2- Ölçüm yapmak istediğiniz kabloya, pens ampermetrenin kelepçelerini açıp yaklaştırın ve telin etrafını saracak şekilde kapatın.
3- Akım tipini AC/DC ve akım aralığını ampermetrede ayarlayın.
4- Sisteme tekrar güç verin dijital ekranı okuyarak sonuca ulaşın.
Not: Sabit ve değişmeyen bir değer okuyabilmek için pens ampermetreyi oynatmadan bir süre beklemeniz gerekiyor.
Pens Ampermetre Kullanırken Dikkat Edin!
Şekil 4: Pens ampermetrenin yanlış kullanımına bir örnek
Pens ampermetrede eğer bir kablodaki akımın taşıdığı miktarı ölçüyorsanız sadece o kabloyu kelepçelerin arasına almalısınız. Ölçüm yapacağınız mantığa göre bunu ayarlayabilirsiniz. Bir kaçak durumunda eğer gelen ve giden akım arasında farkı ölçecekseniz bu sefer ilgili kabloları kelepçeler arasına almalısınız. Kaçak akım ölçümleri için üretilmiş özel pens ampermetreler bulunmaktadır. Almak istediğiniz sonuca göre ölçüm yaptığınız kabloyu iyi belirlemelisiniz.
Pens Ampermetre Nerelerde Kullanılır?
- Çalışan mevcut sistem onarılmak istendiğinde,
- Kurulumu tamamlanan sistem kontrollerinde,
- Mevcut elektromekanik sistemlerin tasarrufa yönelik planlı bakımlarında,
- Okullarda veya yeni elemanların yetişmesinde eğitim ve güvenlik amaçlı pens ampermetre kullanılabilir.